بررسی روش های مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس در کشت کلزا

کلزا (brassica napus l.) یکی از مهمترین دانه های روغنی به شمار می آید. مصرف صحیح، متعادل و به موقع عناصر غذایی از جمله گوگرد یکی از راه های دستیابی به افزایش عملکرد و بهبود کیفیت کلزا می باشد. نظر به اینکه باکتری های تیوباسیلوس حرارت های بالا را تحمل نمی نمایند، لذا تولیدکنندگان گوگرد آلی نمی توانند مایه تلقیح تیوباسیلوس را همراه با این کودها گرانوله نمایند. بنابراین، در بسته های پودری بطور جداگانه قبل کاشت همراه با گوگرد آلی گرانوله مخلوط کرده و مصرف می نمایند. این روش مصرف برای زارع دشواری هایی را دارد و تصور بر این است که اگر مایه تلقیح تیوباسیلوس همراه با آب آبیاری مصرف شود، علاوه بر سهولت در استفاده و صرف زمان کمتر، تأثیر بیشتری بر عملکرد کمی و کیفی محصول خواهد داشت. بنابراین، برای بررسی روش های مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس، مطالعه ای در سال 93-1392 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به صورت طرح بلوک کاملاً تصادفی با 7 تیمار و 3 تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل، تیمار اول (شاهد)= کوددهی بر مبنای آزمون خاک به استثناء مصرف گوگرد؛ تیمار دوم= تیمار اول + مصرف گوگرد آلی گرانوله؛ تیمار سوم= تیمار دوم + مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس قبل از کاشت (همزمان با کوددهی)؛ تیمار چهارم= تیمار دوم + مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس همراه با آبیاری پائیزه؛ تیمار پنجم= تیمار دوم + مصرف دو برابر مایه تلقیح تیوباسیلوس همراه با آبیاری پائیزه؛ تیمار ششم= تیمار دوم + مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس همراه با آبیاری بهاره؛ تیمار هفتم= تیمار دوم + مصرف دو برابر مایه تلقیح تیوباسیلوس همراه با آبیاری بهاره بودند. صفات مورد اندازه گیری شامل عملکردهای تر و خشک، درصد روغن، غلظت روی و گوگرد در دانه های کلزا بود که ارقام حاصله با استفاده از نرم افزارهای spss و mstatc مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این آزمایش نشان داد در حالی که میانگین ماده خشک و درصد روغن در تیمار شاهد به ترتیب 5660 کیلوگرم در هکتار و 5/38 درصد بود، این ارقام در تیمارهای دوم 6083 و 39؛ سوم 5952 و 5/39؛ چهارم 5663 و 8/40؛ تیمار پنجم 7703 و 8/41؛ تیمار ششم 6902 و 8/42 و هفتم 6238 کیلوگرم در هکتار و 7/42 درصد گردید. همچنین نتایج نشان داد، تیمار پنجم بیشترین عملکرد خشک و تیمار ششم بیشترین درصد روغن را در میان سایر تیمارها داشتند که نشان از افزایش 26 درصدی در عملکرد وزن خشک بوته ها و 10 درصدی در درصد روغن نسبت به شاهد بود که در مورد عملکرد خشک در سطح احتمال 5 درصد و در مورد درصد روغن در سطح احتمال یک درصد معنی دار گردید. بیشترین میانگین غلظت روی (30 میلی گرم بر کیلوگرم) را تیمار ششم داشت. این تیمار نسبت به تیمار شاهد 36 درصد افزایش نشان داد که در سطح یک درصد معنی دار بود. تیمار هفتم بیشترین مقدار غلظت گوگرد (467 میلی گرم بر کیلوگرم) را در بین سایر تیمارها داشت. این تیمار نسبت به تیمار شاهد 18 درصد افزایش در میزان گوگرد را داشت که در سطح احتمال یک درصد معنی دار گردید. در جمع بندی می توان چنین نتیجه گرفت که تیمارهای مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس همراه با آب آبیاری پائیزه بیشترین عملکرد کمی و تیمارهای مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس همراه با آب آبیاری بهاره بیشترین عملکرد کیفی را در بین سایر تیمارها داشتند. با عنایت به نتایج حاصله و دشواری مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس قبل از کاشت برای کشاورزان، انجام تحقیقات مزرعه ای بیشتر با مقادیر مختلف گوگرد اولیه خاک پیشنهاد می شود.